لازم است از اختلافات و تفاوت های طبیعی بشر استفاده شود و هرکس را مطابق استعداد درونی و ساختمان فطری اش پرورش داد تا جامعه از تمام ذخایرخداداد که در نهاد آدمیان به ودیعه گذارده شده است استفاده نماید.
کودک
این حقیقت که تخیل وخلاقیت ، قدرت اساسی مغز بشر است، مدت هاست به وسیله ی بزرگ ترین متفکرین شناخته شده است و این صفت بارز، انسان را اشرف مخلوقات نموده است.
می توان گفت اگر کوشش خلاق بشر که غالبا کند ، دردناک و مایوس کننده بود به کار نمی رفت، انسان هنوز موجودی بود که از مغزهسته ها ، میوه ها ، ریشه ی گیاهان و گوشت خام تغذیه می نمود.
قدرت تخیل بود که انسان را قادر نمود تا با اختراج گیره ، انگشت شست خود را قوی نماید ، با اختراع چکش، مشت، با اختراع اهرم، نیروی بازو و با اختراع کامپیوتر ، بازدهی مغز خود را به مراتب قوی تر نماید.
در ابتدا به سراغ ویژگی های افراد خلاق می رویم ، تا با دانستن این تفاوت ها ، بتوانیم فرزندانی خلاق و ماهر بپرورانیم :
ویژگی های افراد خلاق
* دارای انرژی زیادند
* پرهیجان هستند
* شوخ طبع هستند و علاقه به بازی های کودکانه دارند.
* نیاز به اوقاتی برای تنها بودن دارند.
* کنجاوی ، برجسته ترین ویژگی کودکان خلاق است.
* صراحت و قاطعیت این افراد ، بدون شبهه و تکلف، استوار و صریح است.
* کودکان خلاق ، از نوعی استقلال رفتاری برخوردار هستند و کم تر تمایل به تقلید و پیرو بودن دارند.
* در برخورد با مسائل و حل آنها ، از تفکری روشن و منطقی بهره مند هستند.
* حساسیت به نوآوری ها دارند و کارهای نو، خیلی زود توجه آنها را به خود جلب می نماید.
در این که استعداد را می توان پرورش داد ، تردیدی وجود ندارد. خلاقیت و ابتکار ، تنها زاییده ی یک استعداد فطری نیست، بلکه تا حدود زیادی مربوط به روش های تربیتی و زمینه های فعالیت به ویژه در دوران کودکی تا هنگام بلوغ است و عوامل متعددی در رشد خلاقیت کودکان موثر است
* دارای فکری مستقل بوده و به دیگران متکی نمی باشند . زیاد به غلط یا درست بودن کارشان از نظر دیگران اهمیت نمی دهند، و از این که مورد تمسخر دیگران واقع شوند ناراحت نمی شوند، بنابراین دارای استحکام شخصیت هستند.
* شهامت “ریسک کردن” دارند، بدون اینکه با احتیاط به درستی یا نادرستی آن فکر کنند.
* با خودشان صادق هستند( یعنی کمبودها و مشکلات خود را راحت تر می پذیرند).
* چاپلوس و دروغ گو نیستند.
* سعی نمی کنند دیگران را تحت تاثیر خود قرار دهند.
* افرادی هستند که دائما می پرسند : «چه می شود ، اگر؟»
* از انجام کارهای ساده و روزمره ، خسته و آزرده می شوند.
* ترجیح می دهند در لباس پوشیدن با دیگران متفاوت باشند.
هفده مورد عرض شده ، خصوصیات خوبی است که اگر فرزندمان دارای این ویژگی ها باشد ، سبب افتخار و خوش آیند ما می گردد . این خصوصیات ، به یک شخصیت خلاق ، وجهه ی خوبی می بخشد ؛ ولی کودکان، نوجوانان و بزرگسالان خلاق ، ممکن است بعضی عادات و اخلاق هایی داشته باشند که احتمال دارد یک سرپرست، پدر و مادر ، مربی ، سایر دانش آموزان و دانشجویان و همکاران را ناراحت کند.
کودک
این ویژگی ها را می توان اینگونه دسته بندی کرد :
ویژگی های خلاقیت منفی
* بی تفاوت نسبت به سنن یا آداب ورسوم
* لجاجت
* مقاومت در برابر تحکم
* مجادلاتی که بقیه ی جمع ممکن است با آن موافق و هماهنگ نباشند .
* عدم مشارکت در فعالیت های کلاس
* عدم همکاری
* دمدمی مزاج
* بدبین
* علاقه ی کم به جزئیات
* شلختگی وبی نظمی در مورد مسائلی که از نظر آنها مهم نیست .
* گرایش به مورد سئوال قرار دادن قوانین
* خود محوری
* تند مزاجی
* پرتوقع بودن
* عاطفی بودن زیاد
* خیلی منزوی
* از لحاظ جسمی یا فکری ، بیش از حد فعال
* فراموشی ، حواس پرتی، بی نظمی فکری
* به پنجره ها چشم دوختن
این عوامل ، خصوصیاتی است که اگر والدین گرامی نتوانند با آن کنار بیایند و قدرت متعادل سازی آنرا نداشته باشند ، سبب کور شدن خلاقیت فرزندانشان می گردند و به جای پروراندن شخصیتی بالنده و خلاق ، شخصیتی سرخورده و منزوی تحویل جامعه می دهند
در ادامه ی این مقاله ، به چند عامل که در شکوفایی خلاقیت موثر است اشاره می کنیم و ذکر باقی موارد را به بخش دوم این مقاله موکول می نمائیم :
در این که استعداد را می توان پرورش داد ، تردیدی وجود ندارد. خلاقیت و ابتکار ، تنها زاییده ی یک استعداد فطری نیست، بلکه تا حدود زیادی مربوط به روش های تربیتی و زمینه های فعالیت به ویژه در دوران کودکی تا هنگام بلوغ است و عوامل متعددی در رشد خلاقیت کودکان موثر است. بدون شک اگر خانواده امکان لازم را برای سئوال کردن ، کنجکاوی و کشف محیط به آنها بدهند، زمینه های رشد خلاقیت را برای کودکان فراهم آورده اند.
کودک
می توان موهبت خلاقیت را با بلااستفاده گذارندن ، پژمرده نمود، و یا در مقابل می توان با تمرین نمودن مداوم ، آن را توسعه داد.
تنبیه ها و تهدیدهای مکرر ، آفت خلاقیت ذهنی است. بچه های خلاق ، نیاز به آرامش روانی، اطمینان خاطر و اعتماد به نفس قوی دارند. از خانواده انتظار می رود با تشویق و تایید رفتار کودک و سرزنش نکردن خیال پردازی های کودک ، قدرت تخیل و خلاقیت او را تقویت کنند.
یکی دیگر از شریطی که می تواند زمینه های مساعد خلاقیت را ایجاد نماید ، تدارک لوازم بازی های دلخواه و ساده است که در بخش دوم این مقاله مورد بررسی قرار خواهد گرفت .
بخش خانواده ایرانی تبیان
